Vmbo ouders

Miriam

Het zijn geen dromen, het is ervaring. Maar aangezien ik hier geen voorbeelden kan geven vanwege de privacy ga ik er verder niet op door. En zoals ik al zei, als je het niet prettig vind eea te bespreken in een gpoed gesprek ga je naar de contactpersoon (ook dat gebeurt gelukkig als het nodig is).

Seksueel geweld/omgangsvormen

De sfeer en cultuur op een school zou zo moeten zijn, dat een stagiair dingen die vragen oproepen gewoon aan de orde moet kunnen stellen.

Of het nou gaat over ordehandhaving of hoeveelheid huiswerk of omgangsvormen: het moet normaal zijn dat je als stagiair kunt vragen "zeg, het valt me op dat....., en dat komt raar op mij over want...... , hoe denk jij daarover?". Daar leer je van, je kijkt naar jezelf en naar de ander en soms heb je gelijk, en soms kom je er achter dat de ander het helderder ziet dan jijzelf.

Als zulks niet kan is er een groter probleem dan een leraar die het woord 'schoonheid' in de mond neemt. En als dat wél kan, dan vind ik het nogal ver gaan om de vertrouwensinspecteur in te schakelen voor één zo'n opmerking die lang niet in elke context intimiderend is.

Ik zeg ook wel eens 'lekker ding' of zoiets tegen een student, altijd in een ironische sfeer en altijd in bijzijn van anderen, zoiets als: "zeg lekker ding, jij denkt zeker dat ik die scriptie wel even voor jou schrijf?".
Als een stagiaire daar vraagtekens bij zet wil ik daar over in gesprek gaan, en uitleggen waarom ik vind dat dat kan, en aanhoren waarom zij vindt dat dat niet kan.

Maar ik zou best geirriteerd zijn als ze daarmee naar de vertrouwensinspecteur gaat in plaats van eerst mijzelf of desnoods een vertrouwde collega aan te spreken. De vertrouwensinspecteur is blijkens de website "een klankbord voor leerlingen en personeelsleden die slachtoffer zijn van bijvoorbeeld geweld of intimidatie." Dat vind ik nogal wat.

Als koentje het idee heeft dat de leraar in kwestie van het ranzige type is, en niet openstaat voor kritische vragen, dan is er reden om het hogerop te zoeken. Maar dan is er lijkt me ook meer aan de hand dan 1x schoonheid zeggen, dan is er kennelijk een cultuur waarin stagiairs alleen maar hun mond mogen houden. Dat lees ik niet direct uit de openingsposting.

Een vertrouwenspersoon

houdt zijn (of haar) mond. Daar zijn ze voor. Het is de politie niet.

Tirza

Naïef alternatief

Als stagaire heb je natuurlijk veel vragen aan stagebegeleider, groen en rijp. Ik zou eerst eens vragen aan de begeleider: wat kun je wel of niet zeggen tegen kinderen, noem voorbeelden waaronder het voorbeeld van 'schoonheid'. Daarmee klaag je niemand aan. Je hoeft ook geen maatregelen te verwachten tegen jezelf. Gewoon afwachten dus hoe hierop gereageerd wordt. Laat school eerst zelf uitleggen wat de bedoeling is.
Daarna kijk je weer verder wat je doet.

Je zult maar vertrouwenspersoon zijn

Het lijkt mij maar lastig om zo´n functie te hebben. Uiteraard is het de bedoeling dat je je mond houdt als leerlingen iets in vertrouwen gezegd hebben. Maar wanneer neem je de beslissing dat praten beter is dan dat vertrouwen? Ik ben fantasierijk als ik zoiets lees. Ik zie voor me dat ouders zo'n vertrouwenspersoon verwijten dat zij of hij niets gedaan heeft omdat hij of zij het vertrouwen van de leerling niet wilde beschamen.

Kaaskopje

De vertrouwenspersoon op een school (officieel heet dat contactpersoon) kan weer contact opnemen met bijv de contactperson vertrouwensinspecteur, die kan advies geven wat te doen. Het is vooral een lastige klus omdat diegene soms dngen van collega's of leerlingen weet die anderen niet weten.

Kaaskopje, eens!

Bij mijn dochter op school heerst inmiddels de vaste overtuiging (onder de onderbouw althans) dat de vertrouwenspersoon alles doorvertelt. Dit omdat een vriendinnetje van mijn dochter een heel ernstig probleem heeft neergelegd bij die vertrouwenspersoon, terwijl daarna haar mentor en enkele docenten dit gewoon wisten!?? Die vertrouwenspersoon heeft dus duidelijk geen raad geweten met deze moeilijke zaak.
Dat maakt het voor mij lastig. Dochter maakt vaak mee dat vrienden problemen bij haar neerleggen. Voorheen adviseerde ik haar om naar mentor en/of vertrouwenspersoon te gaan, nu wuift ze dat laatste cynisch weg.

Geheimhouding, en dan?

Tsja, ik vraag me altijd af wat mensen dan precies verwachten van die geheimhouding. Of anders gezegd: wat de vertrouwenspersoon dan precies pretendeert met die geheimhouding.

Als iets duidelijk grensoverschrijdend is (en dat bedoel ik dan even los van de vraag van Koentje want die vind ik niet zo eenduidig te classificeren), wat moet de vertrouwenspersoon er dan mee?
Als een leraar zich misdraagt zul je hem er vroeg of laat op moeten aanspreken. Als hij niet totaal dement is weet hij heus wel tegenover wie hij zich misdragen heeft en wie dus ook de bron van de klacht is.
En als je hem er niet op aanspreekt, wat is dan de rol van die vertrouwenspersoon? Een fijne praatpaal met geheimhoudingsplicht?

Alleen als er sprake is van veel verschillende situaties waarin hij telkens ongeveer hetzelfde doet kun je hem aanspreken op dat gedrag zonder dat meteen duidelijk is bij wie de klacht vandaan komt.

Mirreke

Maar is het zeker dat alleen die vertrouwenspersoon er iets van af wist? Misschien is eea via een heel andere omweg bij de docenten terecht gekomen? Overigens moet een vertrouwenspersoon altijd aangeven bij het begin van een gesprek dat hij/zij geheimhouding niet garandeert, want hij/zij weet van tevoren immers nooit wat hem/haar verteld gaat worden. Sommige dingen kun je nou eenmaal niet geheim houden. Verder staat er vaak (altijd?) in het protocol dat er melding bij de directie gedaan moet worden (tenzij het over een directielid gaat, dan zijn er andere wegen). Wel zal met de klager besproken en bij hem/haar aangegeven moeten worden met wie eea besproken gaat worden. De vertrouwens-/contactpersoon moet volgens mij ook altijd melding doen van de klachten (maar misschien hangt dat af van het protocol op de betreffende school). In de meeste gevallen is de vertrouwenspersoon/contactpersoon meer een doorgeefluik, die de klacht aanhoort en kijkt waar die neergelegd moet worden en daarna het vervolgproces bewaakt.

Verkeerde insteek

Ellen, ik ben het niet met je eens. Je haalt een aantal zaken hopeloos door elkaar naar mijn idee.
Ellen:"De sfeer en cultuur op een school zou zo moeten zijn, dat een stagiair dingen die vragen oproepen gewoon aan de orde moet kunnen stellen. "
Maar dat is utopia. De werkelijkheid is dat je niet alles kunt vragen, zeggen of opmerken. Dat geldt overigens niet alleen op school maar overal waar gewerkt wordt, er gezagsverhoudingen zijn die gerespecteerd moeten worden, of waar mensen zich gewoon persoonlijk beledigd voelen door wat er gezegd wordt.
Zie de reacties in dit draadje op wat ik zeg.
Ellen:"Of het nou gaat over ordehandhaving of hoeveelheid huiswerk of omgangsvormen: het moet normaal zijn dat je als stagiair kunt vragen "zeg, het valt me op dat.."
Eh... je mist het onderscheid dat er gemaakt is. Dat onderscheid heb ik niet gemaakt. Het meeste wordt inderdaad aan overleg overgelaten (hoewel ook dat niet altijd lukt), maar (seksuele)intimidatie niet.
Daarvoor bestaat er een vertrouwensinspecteur buiten de school.
Ellen:"Als zulks niet kan is er een groter probleem dan een leraar die het woord 'schoonheid' in de mond neemt. En als dat wél kan, dan vind ik het nogal ver gaan om de vertrouwensinspecteur in te schakelen voor één zo'n opmerking die lang niet in elke context intimiderend is."
Je kunt niet even proberen of het kan. Als het fout gaat ben je je baan of opleiding kwijt. Belangrijker nog: je hebt geen invloed op hoe anderen omgaan met wat jij in al je naiviteit te vragen had.
Voor jou kan het antwoord genoeg zijn, maar voor anderen kan het juist het begin van een op te stoken brandje zijn. Dat brengt niet alleen jou schade toe, maar ook die leerkracht en mogelijk de school.
De opinie doet niet aan waarheidsvinding.
Ellen:"Ik zeg ook wel eens 'lekker ding' of zoiets tegen een student, "
Hm, je mist geloof ik de dreiging die van verwijten of vragen over dit soort woordgebruik uitgaan als het een _man_ is die dit soort woorden gebruikt.
De situatie van mijn dochter in de schoenenwinkel was compleet anders geweest als die vrouw er niet bij was geweest. 'Mannen willen maar een ding' is de basis van onprettige gevoelens bij woorden als 'schatje' of 'schoonheid'.
Ellen:"Maar ik zou best geirriteerd zijn als ze daarmee naar de vertrouwensinspecteur gaat in plaats van eerst mijzelf of desnoods een vertrouwde collega aan te spreken. "
Eh... ja... nou en? Als het goed is kom je het niet te weten, tenzij ook de vertrouwensinspecteur meent dat er sprake is van grensoverschreidend gedrag. Wie is die 'vertrouwde collega' trouwens? Hoe moeten stagiaires of leerlingen weten welke collega jij vertrouwt?
Stel dat het bij de verkeerde collega belandt, wat denk je wat de gevolgen dan zullen zijn..... voor jou?
Ellen:"De vertrouwensinspecteur is blijkens de website "een klankbord voor leerlingen en personeelsleden die slachtoffer zijn van bijvoorbeeld geweld of intimidatie." Dat vind ik nogal wat. "
Je leest het verkeerd. Die klankbordfunctie betekent niet dat alles wat gemeld wordt per definitie tot (seksuele)intimidatie wordt uitgeroepen. Het betekent juist dat mensen hun gevoelige ei kwijt kunnen. Dat leidt net zo makkelijk tot geruststelling waarmee het onderwerp van tafel is.
Ellen:"dan is er kennelijk een cultuur waarin stagiairs alleen maar hun mond mogen houden."
Er worden veel woorden gebruikt in het onderwijs en op de werkvloer, maar er zijn er een paar waar je als stagiair (of leerling, of ondergeschikt personeelslid), beter je mond over kunt houden.
(seksuele)intimidatie hoort daar beslist toe. Vandaar die vertrouwensinspecteur. Die is er ook voor leerkrachten die zich door leerlingen geintimideerd voelen trouwens. Zie draadjes in het archief over geweld op school. Nee, het is niet gewoon dat je over dat soort zaken kunt praten op school.
Ellen:"En als je hem er niet op aanspreekt, wat is dan de rol van die vertrouwenspersoon? "
De vertrouwenspersoon op school heeft functie voor een zwangere tiener die verlof moet voor een abortus, maar daarvan de eigen ouders niet op de hoogte wil laten zijn. Voor (seksuele)intimidatie moet je niet bij die vertrouwenspersoon zijn, maar bij de vertrouwensinspecteur. Die heeft niet eens telefoonnummers of e-mail adressen van de collega's, laat staan dat ie terloops iets kan laten vallen.
Alleen in die gevallen dat er duidelijk sprake is van (seksuele)intimidatie zal de inspecteur op onderzoek uitgaan. En dat via de directie. Dan is Ellen plots ziek en een paar weekjes thuis, zolang het onderzoek duurt.
Daar hoeft niemand wat van te weten.
Ellen:"Alleen als er sprake is van veel verschillende situaties waarin hij telkens ongeveer hetzelfde doet kun je hem aanspreken op dat gedrag zonder dat meteen duidelijk is bij wie de klacht vandaan komt. "
Klagen doe je niet bij de vertrouwenspersoon, maar bij de directie of het klachteloket van de school. Vragen over (seksuele)intimidatie, stel je aan de vertrouwensinspecteur.
Dit juist om twijfelgevallen niet op te blazen.
Groet,
Miriam Lavell

Even kort

In haast, want ik heb niet de tijd om op die hele lap te reageren.

- vertrouwde collegea: voor de stagiair. Jemig, ik dacht dat het wel duidelijk was dat ik bedoelde dat de stagiair een vertrouwd iemand aanspreekt en niet gaat uitzoeken wie de vertrouweling van de intimiderende leraar is

- utopia: dan heb ik kennelijk toevallig de enige 3 werkplekken in de wereld gevonden waar het wel normaal was dat stagiairs vragen stelden over "hoe gaat dat hier en wat kan ik wel en wat kan ik niet doen". Vooral als je het bij jezelf houdt kan een heleboel, qua vragen.

- schoenenwinkel/lekker ding etc: ik dacht dat we het er juist over eens waren dat het afhankelijk van de context was of iets intimiderend is. Niet elke man is in elke situatie intimiderend bijvoorbeeld, en ik schijn soms heel intimiderend te kunnen zijn . Juist daarom vind ik het vrij bizar om elk voorval van deze orde voor te leggen aan de vertrouwensinspecteur

Context

Ellen:"Jemig, ik dacht dat het wel duidelijk was dat ik bedoelde dat de stagiair een vertrouwd iemand aanspreekt en niet gaat uitzoeken wie de vertrouweling van de intimiderende leraar is "
En jij vertrouwt al je collega's die vragen over jouw gedrag krijgen?
Ellen:"dan heb ik kennelijk toevallig de enige 3 werkplekken in de wereld gevonden waar het wel normaal was dat stagiairs vragen stelden over "hoe gaat dat hier en wat kan ik wel en wat kan ik niet doen". Vooral als je het bij jezelf houdt kan een heleboel, qua vragen. "
Heb je het dan over je ervaring als stagiair, of als stagebegeleider. Ik neem zo aan dat met jou te praten is. Dat zegt overigens nog niks over de indruk die jouw stagiaires hebben. Die indruk gaat niet alleen over jou.
Ellen:"ik dacht dat we het er juist over eens waren dat het afhankelijk van de context was of iets intimiderend is. "
Het is nog ingewikkelder: het gaat om de beleving van betrokkene.
Ellen:"Juist daarom vind ik het vrij bizar om elk voorval van deze orde voor te leggen aan de vertrouwensinspecteur"
Dat heeft niemand beweerd. Koentje twijfelt en legt het voorval voor aan een openbaar forum.
Het zegt over haar beleving dat ze het als niet prettig ervaren heeft (dat zegt ze ook letterlijk) én dat ze het gevoel heeft er niet over te kunnen praten op school.
Die context, haar beleving, is genoeg voor de vertrouwensinspecteur.
Die heeft ervaring en kan de context duiden.
Dat betekent natuurlijk niet dat er een meldingsplicht bij ongemakkelijke gevoelens of zelfs maar bepaald soort woordgebruik ontstaat.
Groet,
Miriam Lavell

Reina

Alleen via vertrouwenspersoon. Het punt is, het meisje zit met een gigantisch probleem. Ze wil er graag over praten, ze wil een oplossing in gang zetten, maar dat heeft bij haar tijd nodig. Ze heeft het nodig om er eerst eens een paar maal over te spreken met iemand, die haar vertrouwen geeft. Haar mentor geeft telkens niet thuis (ook onbegrijpelijk) en de vertrouwenspersoon heeft het nu dus verknald.... Tja...

Klankbord, geen politie

Ellen:"Dat Koentje het gevoel heeft er niet over te kunnen praten staat niet in de openingspost."
Ik heb dat wel zo gelezen uit het enkele feit dat ze een draadje opent. Ze bevestigt het later ook. Ze verzamelt in feite 'minutie' om zichzelf ervan te overtuigen dat ze te kritisch is, of om de leerkracht ervan te overtuigen dat woordgebruik in de gegeven context niet kan.
Dat jij het er niet in leest, had ze het maar letterlijk moeten zeggen, is eerder het bewijs van het feit dat praten over dit soort kwesties niet zo makkelijk is (het gaat niet over goede wil, maar over interpretatie).
Dat blijkt ook hier uit "Toen was er nog niks anders aan de hand dan dat het woord \'schoonheid\' door iemand in de mond was genomen."
Kennelijk mis je de context die koentje zelf schetst "Maakt het nog verschil als een meisje net daarvoor in de les eruit gestuurd is, wegens herhaaldelijk brutaal gedrag?" en "Het voelde voor mij niet goed dat hij zo tegen haar deed."
Er is in haar beleving meer dan alleen het woordgebruik.
Wat daar verder nog aan verhelderende details achter steekt wil ik helemaal niet weten. Nog sterker: Je moet niet willen dat het in geuren en kleuren op een openbaar forum belandt. Je weet maar niet welke wending het neemt.
Om diezelfde reden is het niet verstandig er op school besmuikt over te gaan babbelen (zoals ik al schreef). Er hoeft er maar een te zijn die ook zoiets heeft ervaren en die leerkracht hangt binnen de kortste keren aan de hoogste paal.
Of, en dat is waarschijnlijker, er hoeft er maar een te zijn die net als jij de context mist en meent dat je niet moet zeuren over woordgebruik en koentje krijgt een standje of is haar stageplaats kwijt.
In werkelijkheid zit jouw probleem (en koentje had dat ook) in de gedachte dat die vertrouwensinspecteur een soort politie is, die bij elke vraag meteen in de touwen klimt. Maar dat is niet zo. Het is een klankbord. Bij uitstek geschikt om dit soort kwesties discreet aan voor te leggen.
Dan kunnen alle achterliggende details besproken worden. De hele context geschilderd, zonder dat er iemand mee op hol slaat en voordat er gesmoes of verkeerde woorden vallen.
Ellen:"Jouw allereerste reactie in deze draad was \'bel vertrouwensinspecteur\'. Toen was er nog helemaal niets gezegd over het klimaat en of kritische vragen gesteld mogen worden. Ik vind dat te vroeg."
Nou ja, zie boven. 'Te vroeg' suggereert dat er een stap voor de vertrouwensinspecteur zit bij dit soort kwesties. Ik zie 'm niet. Zelfs niet op een school vol leerkrachten als jij die menen dat vragen gewoon gesteld moeten kunnen worden.
Je bent ook maar een mens. Je moet het maar kunnen, de signalen in de woorden zien. Een vertrouwensinspecteur is opgeleid en heeft ervaring.
Wij (forum) hebben dat niet. Leerkrachten over het algemeen ook niet.
Groet,
Miriam Lavell

Hineininterpretieren

Miriam, je draaft weer eens door.

"net als jij de context mist en meent dat je niet moet zeuren over woordgebruik" de stropoppen vliegen weer laag. Niet zeuren zijn jouw woorden, niet de mijne.

"Ze verzamelt in feite \'minutie\' om zichzelf ervan te overtuigen dat ze te kritisch is, of om de leerkracht ervan te overtuigen dat woordgebruik in de gegeven context niet kan."

En dat is het probleem. Koentje heeft het ergens over feedback geven. Jij ook.

Ik had het over vragen stellen. De vraag "bestaan er hier regels over omgangsvormen met studenten en wat zijn die dan" is een andere dan de feedback "zeg leraar, wat jij daar zegt kan niet".

Katten

Ellen:"de stropoppen vliegen weer laag. Niet zeuren zijn jouw woorden, niet de mijne. "
En nu gaan we katten. Mij benieuwen hoe lang dat zou duren voordat koentje op school met iemand 'een goed gesprek' zou voeren.
I rest my case.
Groet,
Miriam Lavell

Miriam, je legt anderen woorden in de mond en maakt het op een of andere manier tot mijn schuld als Koentje op school haar vragen niet kwijt kan. Ik heb geen idee welke kant je op wilt, maar deze rituele dans dans ik niet met je mee.

Even terug naar de inhoud;

Nu ik dit draadje teruglees, lees ik nogal eens het woord seksuele intimidatie. Ik vind dat nogal een groot woord ervoor hoewel ik niet precies weet hoe jullie dat definieren.
Wat het mij eigenlijk voor gevol geeft is dat de leraar door haar aan te spreken met 'schoonheid' aan lijkt te geven dat zij bij hem een streepje voor heeft omdat ze mooi is. Dat vind ik onverstandig; met name omdat dit meisje zich vlak ervoor in die les (naar mij als stagiAire) nogal misdragen heeft. Wat mij ook een beetje het gevoel gaf dat hij mij daarmee op dat moment afviel als collega zeg maar.

Net als je thuis een kind hebt die een brutale mond geeft aan zijn vader en zijn moeder daarna vraagt of hij misschien een snoepje wilt....

Klinkt dit logisch?
Valt het dan onder 'seksuele intimidatie'?

"Klinkt dit logisch?"

Ja. Het is vervelend als je het gevoel hebt dat collega's je afvallen. Je zou dat gevoel denk ik ook hebben gehad als die docent op dat moment tegen die leerlinge had gezegd dat ze altijd zulke leuke creatieve opstellen schrijft.

De vraag is even waarom hij net nodig vond om dat meisje op dat moment een (dubieus) compliment te geven. Is het gewoon onbenulligheid, viel hij je bewust af, of vond hij dat je te streng optrad en wilde hij dat verzachten of afstand van je nemen. Allemaal stom of minstens onhandig, maar het maakt wel wat verschil voor hoe je er op door kunt gaan.

Je kunt het incident tussen jou en haar als uitgangspunt nemen. Vragen aan hem wat hij van de situatie vond, en hoe hij vond dat jij het afgehandeld hebt. In de nabespreking daarvan kun je ook zijn opmerking aanhalen, en zeggen dat je daardoor het gevoel kreeg dat hij aan haar kant ging staan.
Dat vergt wel dat je makkelijk het gesprek aan kunt gaan met die docent. Als dat niet het geval is, kun je het misschien algemener aan de orde stellen.

Een paar jaar geleden heb ik collega's wel eens aangesproken over dingen als studenten buiten de tentamens om extra herkansingen geven en zo. Dan hield ik me aan de examenregeling door geen extra herkansingen te geven, en dan bleek dat het bij sommige collega's wél mocht. Waardoor zij de toffe peer waren en ik het kreng.
We hebben toen als team gesproken over dat je je niet laat uitspelen tegen elkaar, en over allerlei manieren waarop je (soms zonder het te weten) elkaars beslissingen ondermijnt. Het makkelijkste gaat dat als je het benoemt als algemeen issue, niet als beschuldiging tegen één iemand maar als leervraag:"hoe doen we dat, hoe gaan we daarmee om, wat doe je als je het idee hebt dat...". Dat kan een heel goed teamgesprek opleveren, nogmaals, als het klimaat binnen de school daarvoor goed genoeg is.

En anders is het misschien iets wat je in een terugkomdag, bij intervisie, of in een reflectie aan de orde kunt stellen. Het is namelijk een heel zinnig punt om over na te denken.

(seksuele)intimidatie

koentje, het de vertrouwensinspecteur is er voor kwesties over (seksuele)intimidatie. Dat betekent niet dat het altijd seksueel hoeft te zijn. Intimidatie alleen is ook een kwestie voor die inspecteur.
Overigens: daar waar jij het woordgebruik van de leerkracht als 'complimentje' ziet (en daarmee ondermijning van jouw gezag), is het goed mogelijk dat de leerling in kwestie de combinatie juist als intimiderend heeft ervaren.
Over jouw probleem: Het lijkt me een lastig verhaal om uit te leggen.
Groet,
Miriam Lavell

Koentje

Er wordt ook vaak gesproken over 'Grensoverschrijdend gedrag', dat dekt voor veel mensen de lading meer, seksuele intimidatie klinkt gelijk zo 'groot'. Hoe het woord schoonheid geïnterpreteerd wordt door leerlingen heeft ook erg te maken met het moment en de toon.
Heb je nog enige actie ondernomen of laat je het hierbij? De oplossing die Ellen aandraagt, het bespreken tijdens een teamvergadering zonder namen te noemen (je zou zelfs het woord schoonheid niet expliciet hoeven noemen, je kunt het ook als voorbeeld aanhalen 'woorden als schat of schoonheid') is er een die regelmatig gebruikt wordt, het is goed als een team over deze dingen nadenkt .

Nee, de

sfeer in de vergadering is niet dusdanig dat ik dat aan de orde durf te stellen. Ik laat het erbij.

Ik gebruik "lieverd" en "schat" ook af en toe in mijn groep 8, altijd gewoon lief bedoeld en ook tegen alle kinderen. Niemand die er iets achter zoekt gelukkig.
Ik vind "zeikerd" echt absoluut niet kunnen!

Geerke

Wat jij schrijft had ik kunnen schrijven (Alleen heb ik geen groep 8, maar werk ik met klas 1 en 2 )