Boeken versimpeld, wáárom?
Laatst zag ik bij het Kruidvat een goedkope nieuwe uitgave liggen van een oud jeugdboek, Geheim Verzet. Op zich bepaald geen grote literatuur, maar als kind hield ik er wel van.
Maar dit bleek een “bewerkte” versie te zijn waarbij de tekst kennelijk niet alleen gemoderniseerd moest, maar ook ingekort en versimpeld. Waardeloos!
Een plan dat “buitengewoon dom, buitengewoon eerlijk of buitengewoon geraffineerd, maar buitengewoon was het” was, is nu “erg dom, erg slim, of erg eerlijk”. En de pointe is geschrapt.
En zo nog een hele rits voorbeelden. Als het nou bedoeld was voor laaggeletterden of zo zou ik het snappen, maar dat staat het niet bij. Het wordt verkocht alsof het het originele boek is en in heeeeel kleine letters in het colofon staat dat de tekst “bewerkt” is.
Ik vind het een aanfluiting. Is dit gebruikelijk tegenwoordig, en zijn jullie dit ook wel eens tegengekomen?
Ginevra schreef op 08-08-2021 om 12:46:
[..]
Nee, vind ik niet. Ik heb heel wat jeugdklassiekers herlezen en vind het juist fijn dat de taal hetzelfde blijft, behalve dubbele klinkers en sch in echt oud Nederlands. (Zoo, zulke menschen)
Mooi voorbeeld vind ik ook Schoolidyllen van Top Naeff, een boek van meer dan 100 jaar oud. “‘t Was krans bij Jeanne van Laer”. Ik moet er niet aan denken dat dat “ze zaten te chillen bij Jeanne van Laer” wordt.
Bovendien is dat dan over 15 jaar ook weer verouderd.
Oohhh jeugdsentiment dat boek. Was van mijn moeder geweest en ik las het als kind. Vond het geweldig, al begreep ik nog niet alles vanwege de tijd waarin het speelde en sommige andere woorden.
In geen jaren gelezen, maar het staat hier nog in de kast. Misschien weer eens lezen. Kijken wat ik er ruim 20 jaar later van vind 
Ik vind het ook jammer dat het taalgebruik in de media steeds ‘simpeler’ wordt. Aan de andere kant: ik ben schrijfster voor de doelgroep 20-30 jaar en ik moet er echt op letten dat ik geen al te moeilijke woorden gebruik. Ze snappen dan mijn teksten niet goed (genoeg) en dat merk ik aan lezers die afhaken bij de online content. Het moet allemaal flitsend, snel en vooral kort. Zeker de jongere generatie kijkt liever video’s, want lezen kost teveel moeite. Tja, dan ga je ook geen uitgebreide woordenschat krijgen natuurlijk.
er schijnt een nieuwe uitgave van te zijn. Inhoudelijk en qua taal alles hetzelfde, maar met voetnoten en toelichtingen bij woorden en begrippen die nu niet meer bekend zijn. Kijk, dat vind ik dan weer wel een mooie ontwikkeling. Ik snap heus wel dat een 17-jarige anno nu die wereld niet vanzelf snapt.
Edit: reactie op Lollypopje over Schoolidyllen.
Ginevra schreef op 08-08-2021 om 12:46:
[..]
Nee, vind ik niet. Ik heb heel wat jeugdklassiekers herlezen en vind het juist fijn dat de taal hetzelfde blijft, behalve dubbele klinkers en sch in echt oud Nederlands. (Zoo, zulke menschen)
Maar als je wilt dat de jeugd ook van deze boeken gaat genieten, zul je iets moeten doen.
Tieners lezen niet voor de mooie taal. De meeste tieners zijn 'belevende lezers'. Zij gaan voor het verhaal en niet voor de vorm. Zodra de vorm het leesplezier tegengaat, wordt het boek niet gelezen.
Ik vind overigens niet dat je het moet moderniseren, maar wel aanpassen naar de taalvorm die wordt gehanteerd: over het algemeen minder complexe.zinnen (minder bijzinnen) en hier en daar woorden eruithalen/vervangen die niet meer gebruikt worden. Dat betekent niet dat je ontspannen moet veranderen in chillen.
Ginevra schreef op 08-08-2021 om 12:57:
er schijnt een nieuwe uitgave van te zijn. Inhoudelijk en qua taal alles hetzelfde, maar met voetnoten en toelichtingen bij woorden en begrippen die nu niet meer bekend zijn. Kijk, dat vind ik dan weer wel een mooie ontwikkeling. Ik snap heus wel dat een 17-jarige anno nu die wereld niet vanzelf snapt.
Edit: reactie op Lollypopje over Schoolidyllen.
Dat is wel tof inderdaad.
Ik heb tegenwoordig wel voldoende kennis om het te begrijpen, maar het is wel echt een totaal andere wereld inderdaad.
Avon schreef op 08-08-2021 om 12:56:
lezen kost teveel moeite. Tja, dan ga je ook geen uitgebreide woordenschat krijgen natuurlijk.
ik kreeg van studenten ooit de vraag hoe het kon dat ik me zo uitgebreid kon uitdrukken, dat ik woorden had voor allerlei dingen die zij ook wilden zeggen maar niet konden.
Dat het bijvoorbeeld fijn is als je met nuance kunt uitdrukken dat iets ongemakkelijk voelt, of dat het gênant is, of dat je plaatsvervangende schaamte voelt of dat je vurige kolen op iemands hoofd stapelt.
als je voor al die situaties alleen maar de kreet “Awkward!” kent, dan wordt het veel lastiger om uit te leggen wat je nu echt bedoelt. En dat voelden die studenten haarfijn aan, maar ze hadden nog niet de link gelegd met hun eigen schamele taalblootstelling.
Idris schreef op 08-08-2021 om 13:02:
[..]Ik vind overigens niet dat je het moet moderniseren, maar wel aanpassen naar de tabelvorm die wordt gehanteerd: over het algemeen minder complexe.zinnen (minder bijzinnen) en hier en daar woorden eruithalen/vervangen die niet meer gebruikt worden. Dat betekent niet dat je ontspannen moet veranderen in chillen.
de tabelvorm die wordt gehanteerd? Is dat een schrijftechniek? Of is het een vertyping van taalvorm?
Hoe dan ook, smaken verschillen dan kennelijk. Ik genoot vroeger als kind júist van stijlvormen zoals ik in de OP als voorbeeld gaf. Het is niet voor niks dat ik die 40 jaar later nog weet.
misschien was ik dan wel een ontzettende boekennerd, maar ik vind het ook jammer om alles wat boven het maaiveld uitsteekt dan maar af te hakken. Er zijn genoeg hedendaagse boeken, ik vind het jammer om oude boeken zo te verminken.
zet dan tenminste een grote waarschuwing op de kaft, zodat de lezer weet dat hij niet met het oorspronkelijke werk te maken heeft.
Het hoeft geen eenheidsworst te worden, sommige boeken vind ik ook te bloemrijk met te lange zinnen voor mijn smaak, maar daar is vast een ander weer blij mee.
Moet er toch niet aan denken dat het genre wat ik graag lees straks vol staat met 'chillen' en 'awkward' e.d. Dat zou voor mij echt minder lekker lezen.
In het kader van ouderwets taalgebruik vind ik het wel leuk dat de Donald Duck nog steeds worden als vlegel gebruikt.
Ginevra schreef op 08-08-2021 om 13:11:
[..]
de tabelvorm die wordt gehanteerd? Is dat een schrijftechniek? Of is het een vertyping van taalvorm?
Hoe dan ook, smaken verschillen dan kennelijk. Ik genoot vroeger als kind júist van stijlvormen zoals ik in de OP als voorbeeld gaf. Het is niet voor niks dat ik die 40 jaar later nog weet.
misschien was ik dan wel een ontzettende boekennerd, maar ik vind het ook jammer om alles wat boven het maaiveld uitsteekt dan maar af te hakken. Er zijn genoeg hedendaagse boeken, ik vind het jammer om oude boeken zo te verminken.
zet dan tenminste een grote waarschuwing op de kaft, zodat de lezer weet dat hij niet met het oorspronkelijke werk te maken heeft.
Taalvorm, autocorrectie. Excuus.
Er zijn ook wel echt jongeren en jong-volwassenen die doorgroeien van belevende lezer naar een lezer die ook oog heeft voor de literaire stijl en taal. Maar over het algemeen komt dat pas in de bovenbouw van havo/vwo. En ook op dat niveau komt niet elke leerling zo ver.
Als je het hebt o er Geheim Verzet, dan is de doelgroep 10-14 jaar. In die leeftijdscategorie zitten jongeren echt nog op het niveau van belevend lezen.
Meer over leesniveaus: https://www.lezenvoordelijst.nl/docenten-15-18/leesniveaus/
Idris schreef op 08-08-2021 om 13:21:
[..]
Als je het hebt o er Geheim Verzet, dan is de doelgroep 10-14 jaar. In die leeftijdscategorie zitten jongeren echt nog op het niveau van belevend lezen.
Meer over leesniveaus: https://www.lezenvoordelijst.nl/docenten-15-18/leesniveaus/
sorry, maar hier komt wat mij betreft de aap uit de mouw. Dit is een opvatting over lezen en boeken waarbij iedereen door dezelfde gehaktmolen moet. Omdat het gemíddelde kind op een bepaald niveau zit, moeten de boeken qua niveau afgekapt worden. En mogen er geen uitschieters meer bestaan voor kinderen die het schema kennelijk ver vooruit zijn.
Alsof je de atletiekbanen maar sluit omdat het gemiddelde kind geen sprintjes meer kan trekken.
Van Schoolidyllen zijn honderdduizenden exemplaren verkocht. Geheim Verzet werd in 1964 door de Kinderjury in Rotterdam verkozen tot beste boek van het jaar, met moeilijke woorden en al.
Dus dat er nu woorden als “buitengewoon” uit gesloopt moeten worden omdat het volgens het lijstje alleen maar geschikt gemaakt moet worden voor belevende lezers, dat zegt meer over de huidige heersende opvattingen dan over het leesplezier van de eigenlijke lezers.
Idris schreef op 08-08-2021 om 13:21:
[..]
Taalvorm, autocorrectie. Excuus.
Er zijn ook wel echt jongeren en jong-volwassenen die doorgroeien van belevende lezer naar een lezer die ook oog heeft voor de literaire stijl en taal. Maar over het algemeen komt dat pas in de bovenbouw van havo/vwo. En ook op dat niveau komt niet elke leerling zo ver.
Als je het hebt o er Geheim Verzet, dan is de doelgroep 10-14 jaar. In die leeftijdscategorie zitten jongeren echt nog op het niveau van belevend lezen.
Meer over leesniveaus: https://www.lezenvoordelijst.nl/docenten-15-18/leesniveaus/
Ik weigerde als kind botweg om te leren lezen, tot grote verbazing van mijn ouders. Wat bleek: al die 'passende' boeken die op school verplichte kost waren vond ik tergend saai. Ik vind het echt geen wonder dat kinderen geen grage lezers worden met al die pulp waar ze doorheen moeten om te bewijzen dat ze 'op niveau' zitten. Eeuwig zonde.
Ginevra schreef op 08-08-2021 om 13:33:
[..]
sorry, maar hier komt wat mij betreft de aap uit de mouw. Dit is een opvatting over lezen en boeken waarbij iedereen door dezelfde gehaktmolen moet. Omdat het gemíddelde kind op een bepaald niveau zit, moeten de boeken qua niveau afgekapt worden. En mogen er geen uitschieters meer bestaan voor kinderen die het schema kennelijk ver vooruit zijn.
Alsof je de atletiekbanen maar sluit omdat het gemiddelde kind geen sprintjes meer kan trekken.
Van Schoolidyllen zijn honderdduizenden exemplaren verkocht. Geheim Verzet werd in 1964 door de Kinderjury in Rotterdam verkozen tot beste boek van het jaar, met moeilijke woorden en al.
Dus dat er nu woorden als “buitengewoon” uit gesloopt moeten worden omdat het volgens het lijstje alleen maar geschikt gemaakt moet worden voor belevende lezers, dat zegt meer over de huidige heersende opvattingen dan over het leesplezier van de eigenlijke lezers.
Ik snap niet zo goed waarom jij denkt dat alle lezers door dezelfde molen moeten.
Geheim verzet is niet geschreven voor de literaire vorm, maar voor het verhaal. Wat mij betreft is dat verhaal toegankelijk voor iedereen. De tiener die ook graag met de taalvorm bezig is, is er ook voldoende te vinden of die gaat op zoek naar het origineel. Win-win.
Koralinde schreef op 08-08-2021 om 13:38:
[..]
Ik vind het echt geen wonder dat kinderen geen grage lezers worden met al die pulp waar ze doorheen moeten om te bewijzen dat ze 'op niveau' zitten. Eeuwig zonde.
Het ging me om de ontwikkelstadia van de lezer, niet om de boekensite die erachter zit.
Mijn ervaring is dat leerlingen zichzelf mogen indelen. Uit hun leesbiografie blijkt vaak wel de ontwikkeling. De ene leerling zit op bij 15 jaar nog op niveau 1, een andere 15-jarige kan op niveau 4 zitten.
Idris schreef op 08-08-2021 om 13:49:
[..]
Ik snap niet zo goed waarom jij denkt dat alle lezers door dezelfde molen moeten.
Geheim verzet is niet geschreven voor de literaire vorm, maar voor het verhaal. Wat mij betreft is dat verhaal toegankelijk voor iedereen. De tiener die ook graag met de taalvorm bezig is, is er ook voldoende te vinden of die gaat op zoek naar het origineel. Win-win.
Niks win win.
Die 12-jarige die geniet van leuke zinnen, grappige woordspelingen of ritme in de zin die weet vaak niet “dat hij met de taalvorm bezig is”. Dat gaat gewoon spelenderwijs in een moeite door met het verhaal. Maar die moet zich én eerst realiseren dat hij van taalvondsten houdt, én hij moet het dan maar uitzoeken en ergens in een antiquariaat op zoek naar de oorspronkelijke uitgave, gestéld al dat hij zou weten dat ie bestaat want hij kan helemaal niet weten dat het boek een slap aftreksel is van wat het was. Dat staat er namelijk niet op.
Hoe durven mensen potentieel leesgrage kinderen zó het bos in te sturen en dat ook nog een win-winsituatie te noemen.
Zie mijn eerdere analogie: het is alsof je alle muurtjes, rekjes, hellinkjes, bomen, en richeltjes uit de stad weghaalt, want kleuters vinden het moeilijk om ergens op te klauteren.
Gymles op school wordt vervangen door wekelijks allemaal op wandeltempo 10 dezelfde rondjes om het schoolplein te lopen, mits ze daar achteraf een reflectie op schrijven. Hoeveel stenen heb je geteld? wat gebeurt er als je je knie buigt? Waarom denk je dat je twée benen hebt? Als je alle vragen goed beantwoordt mag je voortaan twáalf rondjes lopen.
En voor kinderen die per ongeluk bewegen dan toch nog steeds léuk vinden is er 20 km verderop nog wel een turnvereniging te vinden, maar die moeten ze dan maar gaan zoeken en zien dat ze daar komen.